We współczesnym świecie coraz większym wyzwaniem jest starzejące się społeczeństwo. Dziś żyjemy znacznie bardziej komfortowo, mamy dostęp do dobrej jakości obsługi medycznej, jesteśmy świadomi tego, jaki wpływ ma na nas sposób, w jaki się odżywamy i jak ważny jest ruch. Sprawia to, że żyjemy znaczenie dłużej niż nasi przodkowie. Z roku na rok rodzi się też coraz mniej dzieci.
Według prognoz Głównego Urzędu Statystycznego [GUS] osoby co najmniej 80-letnie będą w 2050 r., stanowiły 10,4% populacji naszego kraju, podczas gdy w 2013 r. było to 3,9%. Spośród 3,5 mln mieszańców Polski będących w 2013 r. w wieku 80 lat i więcej, w końcowym roku prognozy ponad 59 tysięcy ukończy 100 lat (GUS 2014).
Stwarza to pole do przemyśleń nie tylko nad tym, jak funkcjonować będą osoby starsze, ale również jak w przyszłości będzie wyglądała struktura naszego społeczeństwa.
Wraz z długością życia nabywamy problemy związane z funkcjonowaniem organizmu. U osób starszych spada napięcie mięśni i gęstość kości, powoduje to zmniejszenie ich mobilności, stabilności, siły i wytrzymałości. Działania, które w młodości wydają się nam naturalne, z wiekiem stają się coraz trudniejsze do wykonania. Z tego powodu osoby starsze wymagają znacznie więcej uwagi.
Z prognozy GUS (2010) wynika, że w 2030 r. ogółem aż 53,3% gospodarstw jednoosobowych będzie prowadzonych przez osoby w wieku co najmniej 65 lat, w tym 17,3% przez osoby w wieku 80 i więcej lat.
Życie w pojedynkę stanowi ogromne wyzwanie nie tylko ze względu na potrzeby organizacji codziennych czynności, ale również pogłębiające się uczucie samotności narastające poprzez zmniejszenie się udziału kontaktów społecznych. Niejednokrotnie osoby starsze potrzebują podzielić się z kimś swoim doświadczeniem, przemyśleniami czy trudnościami dnia codziennego. Najczęściej potrzebę tę zaspokajają w trakcie krótkich rozmów na przystankach tramwajowych bądź autobusowych. W sklepie, na poczcie, w banku czy stojąc w kolejce.
W roku 2003 we Francji powstała organizacja ensamble2generation co oznacza – razem dwa pokolenia. Jej korzenie leżą w kulturze chrześcijańskiej i mają bezpośrednie powiązanie ze światowymi dniami młodzieży. Ideą programu jest stworzenie międzypokoleniowego siedliska poprzez poznanie się ze sobą osoby starszej i uczącej się. Polega on na pomocy i udzielaniu wsparcia, studenta – seniorowi jak i seniora – studentowi. Osoba starsza proponuje zakwaterowanie uczącemu się bez ponoszenia kosztów zamieszkania. Student oferuje swoją pomoc i towarzystwo. Możliwym są trzy poziomy zaangażowania w projekt. Zamieszkanie u osoby starszej w zamian za dzielenie z nią każdego wieczornego posiłku, towarzyszenie osobie starszej raz na jakiś czas podczas wieczornego wyjścia, wizyty w teatrze czy pomoc techniczna przy równoczesnym wniesieniu udziału w koszty wynajmu czy spontaniczna pomoc od czasu do czasu z możliwością wynajmu mieszkania we wspólnocie ponosząc jego obniżone koszty.
Głównym założeniem organizacji jest stworzenie możliwości każdej osobie do radości ze spotkania
z innymi oraz tworzenie pomostów między pokoleniami, społecznościami i kulturami. Chodzi tu
o zatarcie się podziału na młodych i starych. Stanie się dla siebie po prostu ludźmi – osobami – towarzyszami. Dzielenie domu samotnego seniora z młodą osobą pozwala lepiej zrozumieć problem izolacji i samotności osób starszych zmniejszając w ten sposób trudności związane z samodzielnym wynajmem mieszkań wśród młodzieży uczącej się.
Projekt początkowo miał swoją siedzibę jedynie w stolicy Francji oraz w Lille. Dziś kręgi zainteresowania są coraz szersze, a projekt się wciąż rozrasta. Z programu mogą skorzystać osoby, które chciałyby zamieszkać w Lyonie, Marsylii, Tuluzie, Nantes, Monako, Amiens, Reimes, Nancy i kilku innych francuskich miastach i miasteczkach.
Jak to wygląda od strony technicznej? Kto może wziąć udział w takiej transakcji? Czy możne to być osoba, która nie jest pochodzenia francuskiego? Na jaki czas dobierają się partnerzy? Co, jeśli osoby się nie polubią? Czy jest między nimi spisana umowa?
Tu, w Nancy program działa od roku 2013 i jego przedstawicielką jest Bénédicte de Parscau. W takiej transakcji może wziąć udział student rodzimy, jak i taki który do miasta przyjeżdża na wymianę z innego kraju i jest między 18, a 30 rokiem życia. Ważne by był w stanie porozumieć się z przyszłym współtowarzyszem w języku francuskim. Programem zainteresowani są zarówno Francuzi, jak i studenci zagraniczni w stosunku pół na pół, zarówno chłopcy, jak i dziewczyny. Mężczyźni i kobiety. Dotychczas wzięli w nim udział między innymi Włosi, Czesi czy Polacy. Spośród osób, które aplikują, by wziąć udział w projekcie przeważają studenci, nieco mniej zgłasza się osób starszych. Kontrakt można zawrzeć na jeden bądź dwa semestry. Możliwy jest również dłuższy udział w projekcie – wszystko zależy od tego, czy obie strony są wciąż zainteresowane jego trwaniem. Na pytanie, co jeśli osoby się nie polubią, dowiedziałam się, że dotychczas nie było żadnego problemu wynikającego z decyzji o podjęciu współdziałania. Proces dobierania składa się z kilku etapów i tak najpierw kontaktują się z koordynatorem projektu w danym mieście obie ze stron projektu, koordynator dobiera parę międzypokoleniową, osoba starsza spotka się z młodszą – rozmawiają i wspólnie spędzają czas. Po czym w ciągu tygodnia obie ze stron mają czas na podjęcie decyzji czy są zainteresowane, czy nie. Na koniec ustalone zostają szczegóły kontraktu i jego podpisanie.
Po zakończeniu projektu ‘wymiany’ każdy z uczestników otrzymuje książkę ze wspólnymi zdjęciami uwieczniającymi przeżyte razem chwile wraz z danymi kontaktowymi, by móc wspominać spędzony ze sobą czas i mieć możliwość usłyszeć się, bądź spotkać ponownie.
Ciekawym jest, jak znaczny udział w naszym codziennym życiu zaczyna mieć ekonomia współdzielenia [ang. sharing economy] tj. łączenie się osób za pomocą platform internetowych, umożliwianie świadczenia wspólnych usług, dzielenie możliwości korzystania z aktywów, zasobów, czasu, umiejętności czy kapitału bez przekazywania praw własności.
Mając możliwość korzystania z szeregu platform oferujących wspólne przejazdy ze współdzieleniem kosztów, wynajem mieszkania na czas, w którym go nie użytkujemy czy możliwość skorzystania z auta bądź roweru na minuty znaczenie bardziej ekonomicznie zużywamy otaczające nas przedmioty i przestrzenie. Zamiast posiadać – doświadczamy i dzielimy się doświadczeniem. Projekt ensamble2generation łączy w sobie zaspokajanie potrzeb młodych i osób starszych poprzez właśnie współdzielenie.
Dokładniejsze informacje udało mi się uzyskać w trakcie wydarzenia Les associattion en fete podczas rozmowy na stanowisku organizacji ensamble2generation z Bénédicte oraz Joannie, która pomagała w momentach, kiedy porozumienie było mniej możliwe.
Tekst: Martyna Kaleta
