Konkurs 2020

Grand Prix 22 edycji Konkursu na projekt pawilonu toalety publicznej w Łazienkach Królewskich zdobyła praca o godle 1229, zatytułowana Linkort, gdzie połączono umiar i dyskrecję należną toalecie, z elegancją rozwiązania, odpowiednią dla prestiżowej lokalizacji w zabytkowym królewskim parku w stolicy. Autorzy trafnie określił relację nowej architektury z historycznymi budynkami Łazienek, unikając cytatów czy dosłownej interpretacji ich określonego stylu. Zamiast tego zaproponowali kontynuację narracji o czytelnej proweniencji z XXI wieku, identyfikując najbardziej podstawowe cechy istniejących budynków –  ich związek z zielenią i przestrzeniami zakomponowanych alei, relacje
z wodą, światłem, sposób oglądania i odczuwania parkowej architektury formowanej przez światłocień, występującej na tle zieleni. Proponując zwartą bryłę, w jasnym kolorze wprowadzają do półprywatnego wnętrza pawilonu uformowanego jako patio, miękkim gestem zakrzywionej ściany. Dyspozycja poszczególnych pomieszczeń dostępnych z tego dziedzińca, ozdobionego umieszczonym centralnie drzewem, jest klarowna; podobnie jasne są propozycje uzupełnienia zamkniętej kubatury budynku o zielony dach, koncepcja retencji wody i propozycje jej użycia jako wody szarej. Błędy szczegółowych rozwiązań są możliwe do skorygowania w ramach przyjętej koncepcji.

Zalecenia pokonkursowe

1. Zmienić kierunki otwierania drzwi do kabin toaletowych.
2. Zmienić aranżację kabiny Unisex – toalety dla osób z niesprawnościami. Brakuje w niej miejsca do przesiadania się z wózka na sedes – zajęte jest przez umywalkę, którą trzeba przenieść na ścianę prostopadłą. Oś sedesu powinna być umieszczona 45 cm od zewnętrznej powierzchni bliższej mu ściany bocznej. Wymiary pionowe podane na przekroju są prawidłowe.
3. Rozważyć przykrycie patio transparentnym materiałem, z możliwością przewietrzania tak zakrytej przestrzeni i odpowiednim odprowadzeniem wody.

Zaprojektowany pawilon interpretuje otaczającą, historyczną architekturę, co przywodzi na myśl dzieła Davida Chipperfielda. Jury doceniło fakt, iż respektuje on również panujące tu zasady kompozycji urbanistycznej. Modernistyczna forma poprzez swoją transparentność i subtelność wpisuje się w zastany kontekst, nie próbując go dominować. Nowoczesna kolumnada, otwarty podcień przywodzący na myśl antyczną stoę, centralny przedsionek, prostota planu i formy, zdają się być reminiscencją dawnego środowiska architektonicznego i kulturowego Łazienek Królewskich.

Zadaszona strefa wejścia obiektu, uwzględniająca potrzebę skorzystania z niego przez ograniczoną grupę osób w sytuacji niepogody, pełni dodatkowo funkcję informacyjną. Za atut uznano klarowne wyznaczenie stref dla poszczególnych funkcji obiektu wraz z wydzieleniem odrębnego przedsionka, zwieńczonego okulusem, z którego dostępne są pomieszczenia higieniczno – sanitarne. Zastrzeżenia budzi jednak jego funkcjonalność. Jest to węzeł, w którym krzyżują się wszystkie drogi użytkowników toalety, na co nie przewidziano dostatecznej ilości miejsca – rodzi to ryzyko obniżenia komfortu użytkowania, w szczególności przez osoby niepełnosprawne. Wnętrze toalety zaproponowano w wysokim standardzie, przy jednoczesnym umiejętnym dopasowaniu go do wymagań obowiązujących w obiekcie sanitarnym. Zastrzeżenia budzi tu jednak brak powierzchni do odkładania w strefie umywalek. Na wyróżnienie zasłużyła wrażliwość autorów na otaczające środowisko naturalne.
W projekcie przewidziano odzysk wody opadowej, zielony dach retencyjny, atrium z drzewem przenikającym przez strop, pompę ciepła, wprowadzono również inne innowacyjne rozwiązania.

Całość projektu w zręczny sposób nawiązuje do klasycystycznego otoczenia, uwzględniając jednocześnie zasadnicze wymogi funkcjonalne dla nowoczesnej toalety publicznej.

Architektura powinna być prosta, otwarta na otaczającą przestrzeń, funkcjonalna i zachęcająca do wejścia, a przy tym nie może być nudna i zbyt przewidywalna. Wszystkie powyższe warunki spełnia projekt Kiosk z książkami. Jury przyznało to Wyróżnienie doceniając w projekcie Kiosk z książkami działania poza schematem i otwartość w poszukiwaniu nowego pomysłu oraz łączeniu funkcji, co wyróżnia projekt pośród innych propozycji zgłoszonych do tej rywalizacji.

Autor odważył się na poszukanie i dodanie do projektu nowej i nieoczekiwanej funkcji biblioteki – miejsca prezentacji wydawnictw i publikacji, odkrywania tego co nieodkryte, wytchnienia i skupienia.

Lekki i prosty w formie pawilon na planie kwadratu, w swym wnętrzu skrywa ergonomiczne i nowocześnie zaprojektowane Locum secretum, którego zewnętrzne ściany przekształcono w regały z książkami i obudowano szklanymi taflami, tworząc obejście okalające pawilon z czterech stron. Wyznacza ono zamkniętą przestrzeń, ale jednocześnie otwiera się na otaczająca zieleń parku i niezauważalnie wkracza w jej przestrzeń. Szklana szyba nie tylko doświetla, ale również wycisza szum parku i gwar sąsiadującej ulicy. Regularny rytm drewnianych półek i ich ciepły naturalny kolor zachęcają do wejścia. W symetrycznie rozplanowanym wnętrzu strefy sanitarnej kontynuowana jest idea łączenia prostych form i materiałów z uwzględnieniem ciepłej kolorystyki drewna.

Projekt nie stanowi dysonansu estetycznego w zabytkowej przestrzeni parku, będąc odróżnialny oraz odpowiadając potrzebom współczesnych odbiorców. W efekcie końcowym stanowi atrakcyjne dla użytkowników połączenie funkcji sanitarnej umiejscowionej we wnętrzu pawilonu z przeszklonym zewnętrznym pasażem wyciszenia będącym strefą odkrywania piękna, historii i tajemnic świata, w który wkroczymy po przekroczeniu szklanej szyby, w tym przypadku świata Łazienek Królewskich.

To co część jurorów uznała za atut, dla innych było działaniem zacierającym autonomiczność toalety jako obiektu, który nie potrzebuje zakrywania przez inne funkcje. Pozycja projektu w hierarchii nagród jest odzwierciedleniem tej dyskusji.

Powściągliwa forma pawilonu, ujęta na rzucie kwadratu poprzez swoją symetrię, minimalizm oraz zastosowane materiały, wpisuje się w klasycystyczny krajobraz kulturowy Łazienek Królewskich. Autorzy w czytelny i nienachalny sposób rozwiązali strefę wejściową do pawilonu, poprzez wplecenie w jego architekturę monolitycznych siedzisk oraz minimalistycznych piktogramów informacyjnych. Jury zwróciło jednak uwagę na fakt, iż autorzy niepoprawnie odczytali zasady kompozycji urbanistycznej otoczenia. Nie wykorzystali również w pełni potencjału miejsca i walorów światła dziennego, zbytnio zamykając bryłę na otaczającą zieleń. Doceniono jednak układ funkcjonalny pawilonu, który wyznacza klarownie strefy funkcjonalne. Za niedoskonałe uznano rozwiązania z zakresu ergonomii oraz projektowania uniwersalnego. Przestrzenie komunikacji ogólnej, kabiny ustępowe, toaleta dla osób niepełnosprawnych oraz pomieszczenia pomocnicze nie spełniają w pełni wymogów prawnych i użytkowych. Jury doceniło jednak minimalistyczną i mało inwazyjną krajobrazowo koncepcję obiektu oraz wysoką estetykę prezentacji projektu.

III wyróżnienie przyznano pracy o godle 1196 doceniając syntezę i autorską interpretację cech historycznej zabudowy i umiejętne wplecenie motywu łuku w dyspozycję funkcjonalną wnętrz, tworząc interesującą, estetyczną przestrzeń.  Rozwiązania w zakresie dostępności w układzie wewnętrznym wymagałyby niewielkich korekt, natomiast użycie na elewacji materiału o charakterze lustra, odbijającego otoczenie wydaje się przy zaproponowanej oszczędnej formie obiektu zabiegiem zbędnym, a wpływającym negatywnie na kwestię dostępności dla osób z wadami wzroku, a także współczesnych mieszkańców królewskich ogrodów – licznych przedstawicieli fauny.

Jury doceniło pracę za projektowanie w duchu architektury tła, nieinwazyjnej dla otoczenia i respektującej jego kontekst, co wydaje się być właściwe w miejscu o randze zespołu pałacowo-parkowego Łazienek Królewskich. Przyjęte rozwiązania formy wpisują się w wymagania współczesnej doktryny konserwatorskiej, postulującej powstrzymywanie się przed bezrefleksyjną imitacją tkanki historycznej. Jednak dobór niektórych materiałów (tynkowanie ścian zewnętrznych) nie jest adekwatny ani do danej funkcji ani do prestiżowej lokalizacji, stwarzając zagrożenie szybkiego starzenia się obiektu. Układ funkcjonalny pomieszczeń wydaje się być dość przypadkowy, podział na strefy funkcjonalne nie jest konsekwentny. Znaczny procent powierzchni użytkowej zabiera komunikacja ogólna o niewłaściwych parametrach wymiarowych (szerokość korytarza). Z pozytywnym odbiorem jury spotkał się pomysł rozwiązania obrotowego panelu wejściowego z makietą Parku Łazienkowskiego przystosowaną dla osób niewidomych, który stanowi bardzo charakterystyczny element bryły obiektu, zapewniając jednocześnie większą interaktywność w kontakcie z jego użytkownikami. Na docenienie zasługuje także wysoka estetyka i czytelność przedstawienia koncepcji projektowej.

W głosowanie internautów przez FB, oddano 24 535 głosów. Wyróżnienie internautów z ilością 795 głosów zdobył projekt o godle 1496 autorstwa Jacka Czudaka i Dominika Kowalski.